Beoordelingskader grooming
Grooming is strafbaar gesteld in artikel 248e Wetboek van Strafrecht (Sr.):
"Hij die door middel van een geautomatiseerd werk of met gebruikmaking van een communicatiedienst een persoon van wie hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat deze de leeftijd van zestien jaren nog niet heeft bereikt, een ontmoeting voorstelt met het oogmerk ontuchtige handelingen met die persoon te plegen of een afbeelding van een seksuele gedraging waarbij die persoon is betrokken, te vervaardigen wordt, indien hij enige handeling onderneemt gericht op het verwezenlijken van die ontmoeting, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie"
Grooming is per 1 januari 2010 als gevolg van het Verdrag van Lanzarote, opgenomen in het Wetboek van Strafrecht.
Oogmerk ontuchtige handelingen
‘Grooming’ kan worden omschreven als het door gebruikmaking van een geautomatiseerd werk of met gebruikmaking van een communicatiedienst voorstellen tot een ontmoeting met een persoon van minder dan zestien jaar met het oogmerk ontuchtige handelingen te plegen of kinderporno te vervaardigen (art. 248e Sr). Het oogmerk van de dader bij de ontmoeting moet dus gericht zijn op het plegen van ontuchtige handelingen of het vervaardigen van kinderpornografie. (Kamerstukken II 2008/09, 31 810, nr. 3, p. 9. Zie ook hof Arnhem 15 september 2011, ECLI:NL:GHARN:2011:BT1553)Ontmoeting
De Hoge Raad heeft duidelijk gemaakt dat voor strafbaarheid van grooming vereist is dat de verdachte ‘een ontmoeting voorstelt’ én ‘hij enige handeling onderneemt gericht op het verwezenlijken van ontmoeting’ (HR 11 november 2014, ECLI:NL:HR:2014:3140) Bij grooming staat dus de ontmoeting centraal. Het door middel van een geautomatiseerd werk of met gebruikmaking van een communicatiedienst communiceren met een minderjarige, is niet strafbaar, ook niet als de inhoud van het gesprek een ontuchtige toonzetting had. De strafbaarheid ontstaat pas wanneer de verdachte een voorstel tot een ontmoeting doet en daaraan een uitvoeringshandeling verbindt. Causaal verband tussen de voorafgaande communicatie en het voorstel annex uitvoeringshandeling is vereist. De ontmoeting moet strekken tot het verrichten/ondergaan van seksuele handelingen en/of het vervaardigen van een afbeelding daarvan. Niet is vereist dat de seksuele handelingen daadwerkelijk hebben plaatsgevonden, of dat er sprake is geweest van een begin van uitvoering. Als dat wel het geval is geweest, dan is er vaak samenloop met andere strafbare feiten zoals verkrachting, etc. De verdachte moet willens en wetens een voorstel tot een ontmoeting hebben gedaan, gevolgd door een op de verwezenlijking van die ontmoeting gerichte uitvoeringshandeling. Het voorstel tot de ontmoeting moet zich kenmerken door een zekere vastheid. Het voorstel tot de ontmoeting moet zijn gevolgd door een handeling gericht op het realiseren van de ontmoeting, oftewel een concrete uitvoeringshandeling. Voorbeelden van uitvoeringshandelingen zijn: het zich begeven naar een afgesproken plek, het voorzien van het slachtoffer van een routebeschrijving naar de afgesproken plek, het kopen van treinkaartjes of toegangsbewijzen. De tijd en datum voor de ontmoeting hoeft niet concreet vast te staan om te komen tot grooming, maar omdat wel een uitvoeringshandeling wordt vereist, moet de voorgenomen ontmoeting vaak wel concreet worden (vlg o.a. rechtbank 's-Hertogenbosch, 28 december 2011, LJN: BU9341).Ontuchtige handelingen
Van grooming is alleen sprake wanneer het minderjarige slachtoffer wordt bewogen tot het plegen van seksuele handelingen die in strijd zijn met de sociaal-ethische norm. Wanneer het gaat om voorstellen tot seksuele contacten tussen minderjarigen onderling, en er ook sprake is van instemming, is er uiteraard geen sprake van grooming.Leeftijd: jonger dan 16 jaar
Alleen wanneer het voorstel tot de ontmoeting wordt gedaan aan een minderjarige, jonger dan 16 jaar is er sprake van grooming. Bewezen moet worden dat de verdachte had moeten weten dat de minderjarige de leeftijd van 16 jaar nog niet had bereikt. Hij moet voorwaardelijk opzet hebben gehad op de leeftijd. Wanneer de verdachte de aanmerkelijke kans op de koop heeft toegenomen dat de persoon aan wie hij het voorstel tot de ontmoeting heeft gedaan jonger kan zijn dan 16 jaar, is dit voldoende voor grooming.Lokpuber
Met de Wet computercriminaliteit III is art. 248e Sr gewijzigd, waardoor een persoon ook strafbaar is als een (echte of virtuele) ‘lokpuber’ wordt ingezet, oftewel het groomen van:
“iemand die zich, al dan niet met een technisch hulpmiddel, waaronder een virtuele creatie van een persoon die de leeftijd van zestien jaren nog niet heeft bereikt, voordoet als een persoon die de leeftijd van zestien jaren nog niet heeft bereikt”
De scheidslijn met uitlokking in online conversaties is echter erg dun. In de literatuur is dit ook meerdere malen aan de orde gesteld:
- F.P. Ölçer 2014, ‘De lokmethode bij de opsporing van grooming’, Computerrecht 2014/3
- A.E. de Hingh, 'Grooming in het wetsvoorstel Computercriminaliteit III. Over het verbod op sexchatten met kinderen, robots en politieambtenaren', Computerrecht 2018/162
Andere auteurs zijn ook kritisch op de strafbaarstelling van het grooming van virtuele creaties, zoals de chatbot ‘Sweetie’.