De artikelen 243 en 247 Sr stellen strafbaar het seksueel misbruik van een persoon die in lichamelijke onmacht verkeert. Het verschil tussen de beide artikelen is dat het bij artikel 243 Sr. het moet gaan om het seksueel binnendringen van het lichaam van de ander, terwijl bij art. 247 Sr. enkel de ontuchtige handelingen strafbaar zijn gesteld. De vraag is alleen wanneer nu gesproken kan worden van lichamelijke onmacht.

Lichamelijke onmacht

Lichamelijke onmacht’ is volgens de Hoge Raad een toestand van fysieke weerloosheid die zijn oorzaak vindt in een bij het slachtoffer zelf bestaand onvermogen tot handelen (HR 21 juni 1943, NJ 1943/559; HR 29 november 1966, NJ 1967/116 (Curaçaose arts); HR
15 juni 1982, NJ 1983/153; HR 28 februari 1989, NJ 1989/658, m.nt. ’t Hart; HR 24 maart
1998, NJ 1998/533; HR 4 december 1990, DD 91.124 en HR 28 november 1989, DD 90.134).

Lichamelijke onmacht van binnenuit

De ‘lichamelijke onmacht’ (‘een bij het slachtoffer zelf bestaand onvermogen tot handelen’) moet zijn veroorzaakt door een van binnenuit werkende omstandigheid (ook al kan deze op haar beurt zijn veroorzaakt van buitenaf), zie Kamerstukken II 1988/89, 20 930, nr. 5, p. 17. Directe belemmeringen van de bewegingsvrijheid van buitenaf, zoals een vastgebonden‐zijn of een vastgeklemd‐zitten, leveren in dat opzicht geen ‘lichamelijke onmacht’ op als bedoeld in art. 243 en 247 Sr. De strafbaarheid van misbruik van dergelijke lichamelijke onmacht zal bijgevolg moeten worden gevonden in art. 242 en 246 Sr (‘door een andere feitelijkheid dwingen’).

Voorbeelden lichamelijke onmacht

Voorbeelden van een situatie van lichamelijke onmacht zijn:
- een lichamelijke handicap (HR 15 juni 1982, NJ 1983/153.),
- een gebrekkig bewustzijn door hypnose (498 HR 24 maart 1998, NJ 1998/533)
- sterke drank (HR 3 december 2002, NJ 2004/353)
- of een verdoving (HR 4 december 1990, DD 91.124)

Ook seks met een iemand die slaapt kan worden aangemerkt als 'lichamelijke onmacht' en daardoor strafbaar zijn op grond van artikel 243 of 247 Sr. Hier is echter altijd wel goed verweer op te voeren.